Libiąż. Polegli partyzanci byli komunistami. Nie będą mieli pomnika?

WIDEO: Krótki wywiad

Większości libiążanom to miejsce nie kojarzyło się z systemem totalitarnym, lecz z mieszkańcami, którzy tam zginęli walcząc przeciwko Niemcom. Dowódcą oddziału poległych partyzantów był Stanisław Baran ps. „Bolek”. Został on patronem Szkoły Podstawowej nr 3 w Libiążu. IPN przyjrzał się jego osobie i nakazał zmianę patrona.

Zwolennicy powrotu pomnika na swoje miejsce nie zwracali uwagi pod jaką banderą walczyli partyzanci.

- Uważali, że takie były czasy i dlatego nie wolno tych osób traktować jako zatwardziałych komunistów. Zwróciliśmy się do historyków o zbadanie tego tematu

- mówi Jacek Latko, burmistrz Libiąża.

IPN prześledził historię starcia, do którego doszło 6 maja 1944 r. w lesie w Libiążu oraz prześwietlił poległe w nim osoby. Uczestniczyły w nim formacje dwóch państw totalitarnych. Z jednej strony regularne oddziały stanowiące część sił okupacyjnych Rzeszy Niemieckiej, z drugiej libiąscy partyzanci walczący pod banderą Armii Ludowej, a precyzyjniej oddziały nieregularnych sił dywersyfikacyjnych podległych ośrodkom dowódczym Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.

Dowództwo sowieckie decydowało o strukturach personalnych i organizacyjnych Armii Ludowej, odpowiadało także za jej zaopatrzeniu w broń i środki finansowe, a także realizowanie działań zbrojnych i propagandowych. Te ostatnie były wymierzone nie tylko w okupanta, ale również struktury Polski.

Na czele grup zbrojnych Armii Ludowej stali najczęściej doświadczeni działacze ruchu komunistycznego. Zwerbowana kadra miała w przyszłości być trzonem sił represyjnych skierowanych do zwalczania niepodległościowych dążeń narodu polskiego. Stanisław Baran ps. „Bolek” był jednym z organizatorów komórek stalinowskiej konspiracji w Małopolsce zachodniej. Już przed wojną działał w strukturach komunistycznych, w Międzynarodówce Komunistycznej. Od 1924 r. był członkiem Francuskiej Partii Komunistycznej, później działał także w szeregach Komunistycznej Partii Polski.

6 maja 1944 r. siły niemieckie otoczyły bunkier w lesie w Libiążu, który był kryjówką członków oddziału Armii Ludowej. W walce zginęło jego pięciu członów, a czterech zostało rannych i aresztowanych. Polegli partyzanci, podobnie jak ich dowódca, już przed wojną byli członkami struktur komunistycznych. Byli to: " Józef Szalonek ps. "Waldek, Roman Trybuś ps. "Zygmunt". Józef Gębarski ps. "Kuna" i Bronisław Pierzchała ps. "Zbyszek".

Jak podkreśla dr Marcin Krzek-Lubowiecki z Oddziału Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Krakowie zarówno Stanisław Baran, jak i pozostali wymienieni członkowie Armii Ludowej mieli świadomość, że działając przed wojną w strukturach Komunistycznej Partii Polski, podległej kierownictwu w Moskwie, realizują interesy ZSSR i działają przeciwko istniejącej wówczas niepodległej Rzeczpospolitej Polskiej.

Chrzanowskie nadleśnictwo w ub. roku po wstępnych rozmowach wyraziło zgodę na ustawienie na swoim terenie nowego pomnika partyzantów. Wydawało się, że przekazania pieniędzy na jego budowę przez radnych będzie tylko formalnością. W nowych informacji dotyczących osób tam poległych wydaje się to jednak mało prawdopodobne.