RPP zdecydowała w sprawie stóp procentowych. Raty kredytów nawet o 100 proc. w górę

Inflacja konsumencka w Polsce wzrosła w maju do 13,9 proc. (z 12,4 proc. w kwietniu) i była najwyższa od 1997 r. Inflacja bazowa, czyli nieuwzględniająca cen nośników energii oraz żywności, pierwszy raz w XXI wieku przekroczyła w maju pułap 8,0 proc.

75 punktów bazowych – o tyle rośnie stopa referencyjna NBP. Od teraz, przynajmniej do pierwszego tygodnia lipca, wynosić będzie 6,0 proc. To już dziewiąta podwyżka w trwającym od października 2021 roku cyklu. – Ostatni raz koszt pieniądza był równie wysoki w 2008 roku, tuż przed wybuchem Globalnego Kryzysu Finansowego – wskazuje Bartosz Sawicki, analityk Cinkciarz.pl

Jak wyjaśnia ekspert, w marcu, kwietniu i maju Rada Polityki Pieniężnej kontynuowała cykl zacieśniania, ale w rytmie niezgodnym z rynkowymi prognozami – dwukrotnie szybciej, a raz wolniej od oczekiwań. – Tym razem zaskoczenia nie było – dodaje.

– W tym kwartale stopy wzrosły łącznie o 2,5 punktu procentowego. To nowy rekord tego cyklu, ale również najznaczniejsza kwartalna zmiana stóp procentowych od 2001, gdy miała miejsce najdynamiczniejsza faza wieloletniego cyklu obniżania kosztu pieniądza z 19 do 5,25 proc. – komentuje.

– Nasza prognoza wzrostu stóp o 50 pkt bazowych okazała się zbyt ostrożna. RPP nie dostrzega na razie potencjalnie szybkiego spadku aktywności gospodarczej w drugim i trzecim kwartale obecnego roku. Zdaje się również nie widzieć ograniczonego wpływu stóp na wzrost cen – komentuje z kolei Mariusz Zielonka, konfederacja Lewiatan.

– Czerwcowy komunikat po posiedzeniu RPP jest podobny do majowego. Jego wydźwięk w kontekście sytuacji gospodarczej interpretujemy jednak jako bardziej negatywny – akcenty rozkładają się inaczej, mniej jest pochwał sytuacji gospodarczej. Natomiast w zakresie dalszych kroków banku centralnego komunikat jest identyczny jak w ostatnich miesiącach i wskazuje na to, że „decyzje będą zależne od napływających informacji” – przyznają z kolei analitycy Ebury.

– W rezultacie złoty pozostał niewzruszony na decyzję RPP i chwilę po niej kurs euro plasował się przy 4,57 – podkreśla Sawicki. Notowania EUR/PLN od początku miesiąca zamknięte pozostają w przedziale 4,56-4,60, lecz prognozy Cinkciarz.pl zakładają spadek kursu euro do 4,50 zł. – Jednym z atutów złotego staje się rosnąca nominalna atrakcyjność odsetkowa naszej waluty. Wraz z minięciem przez inflację szczytu, międzynarodowy kapitał na rodzimy rynek obligacji skarbowych powinien zacząć płynąć zdecydowanie szerszym strumieniem – dodaje.

Zdaniem Sawickiego przeciwko 1-procentowej podwyżce może przemawiać struktura wzrostu gospodarczego w I kw. br. Jak przypomina, w imponującym, 8,5-procentowym odczycie bardzo dużą rolę odegrał wzrost zapasów, a najświeższe dane dotyczące sprzedaży detalicznej czy produkcji przemysłowej w Polsce można określić mianem ostatnich podrygów rozpędzonej koniunktury.

– W ponurych barwach rysuje się obraz nastrojów wśród konsumentów borykających się z ostrym wzrostem rat kredytów i cen żywności, paliw czy energii, ale także w firmach z sektora przemysłowego – podkreśla.

– Kolejnym argumentem przeciw nadzwyczajnej podwyżce może też być poprawa kondycji złotego. Kurs euro od poprzedniego posiedzenia NBP osunął się o około 2,5 proc., a w końcówce maja, spadając pod 4,60 zł, wymazał całość potężnej wyprzedaży, która rozgorzała po agresji Rosji na Ukrainę – dodaje Sawicki.

Rada Polityki Pieniężnej jasno zapowiedziała, że stopy procentowe będą rosnąć do momentu, w którym presja cenowa zacznie wygasać. Zdaniem Sawickiego, dynamika inflacji apogeum powinna osiągnąć w miesiącach letnich br. na pułapie przekraczającym 15 proc. i do końca roku przybierać będzie wartości dwucyfrowe.

– Oznacza to, że poza jutrzejszym ruchem, czekają nas przynajmniej dwie kolejne podwyżki: w lipcu oraz we wrześniu, ponieważ w sierpniu decyzyjne posiedzenia RPP nie odbywają się – zaznacza. – Docelowy poziom dla stóp można szacować na 7,0-7,5 proc., ale biorąc pod uwagę, że wzrost cen wciąż zaskakuje, to istnieje ryzyko wydłużenia cyklu – dodaje.

Gdy RPP postawi kropkę nad „i” w cyklu podwyżek, część polskich kredytobiorców będzie mieć raty o 100 proc. wyższe, w porównaniu do sytuacji sprzed roku, gdy koszt pieniądza był bliski zeru.

– Rata nowego zobowiązania na 500 tys zł i okres 30 lat może wynosić nawet 4,5 tys zł. Jeszcze we wrześniu ub. r. kredyt o takich samych parametrach miał miesięczną ratę w wysokości niespełna 2 tys zł – wskazuje w komentarzu Sawicki.

– Zasadnicza i najgwałtowniejsza faza wzrostu rat już się dokonała. Stawki WIBOR 3M i 6M, które stanowiły najpopularniejszy punkt odniesienia dla wyliczania oprocentowania, w cyklu zacieśniania rosną z wyprzedzeniem w stosunku do stopy referencyjnej NBP. Np. stawki trzymiesięczne już teraz wynoszą 6,70 proc., ale od poprzedniego posiedzenia podniosły się o niecałe 40 punktów i powinny utrzymywać trajektorię łagodnego wzrostu – wyjaśnia.

Zdaniem Sawickiego choć cykl w ostatnich miesiącach przyspieszył, to dzisiejszy ruch nie wpłynie na skokowe i znaczące dostosowania stawek WIBOR 3M i 6M. – Wskaźniki te, które stanowiły najpopularniejszy punkt odniesienia dla wyliczania oprocentowania, w cyklu zacieśniania rosną z wyprzedzeniem w stosunku do stopy referencyjnej NBP. Np. stawki trzymiesięczne przed dzisiejszą podwyżką przekroczyły 6,70 proc. – wyjaśnia.

W maju średnia stopa procentowa dla WIBOR-u 3M wynosiła 6,56 proc. Banki doliczały wtedy swoją marżę wynoszącą od 1,59 p.p. do nawet 2,59 p.p. – oczywiście w zależności od konkretnej oferty. Średnio przy 20 proc. wkładzie własnym przekładało się to na około 1,80 p.p.

– Suma marży banku dla reprezentatywnego przykładu i stopy procentowej 3M wynosi 8,57 proc., co przekłada się już obecnie na wysokość raty na poziomie ponad 2 300 zł/mies. dla kwoty 300 tys. W porównaniu z wrześniem 2021 r. rata takiego samego kredytu wynosiła 1 300 zł/mies. – komentuje dla nas Natalia Bihun, ekspertka kredytowa Lendi.

– Jeśli RPP 8 czerwca podniesie po raz kolejny poziom stóp procentowych, będziemy mogli się spodziewać, że rata naszego modelowego przykładu będzie już ponad dwukrotnie wyższa względem wysokości raty wyliczanej we wrześniu 2021 roku. W rezultacie przełoży się to na ponad 100 proc. wzrost względem jesieni zeszłego roku – mówiła.

Zdaniem ekspertki to nie koniec podwyżek. Jeśli RPP zdecyduje się w najbliższych miesiącach na kolejne ruchy w tym kierunku, a WIBOR 3M dojdzie do jeszcze mało wyobrażalnego 10 proc. poziomu, wysokość raty dla kredytu o wartości 300 tys. zł wyniosą nawet 3 tys. zł/mies. – Wynikiem tego będzie ponad 130 proc. wzrost – dodaje.

– Pierwszego cięcia stóp nie należy spodziewać się wcześniej niż w końcówce przyszłego roku. Nie ma też podstaw, by oczekiwać rychłego powrotu do ery bardzo taniego pieniądza. Oznacza to, że wysokie raty kredytów przez wiele kwartałów obciążać będą nasze budżety domowe – prognozuje.

– Spodziewamy się kolejnej podwyżki w lipcu – prawdopodobnie będzie to ostatnia taka decyzja. W efekcie RPP zakończy cykl na poziomie 6,5% – wskazują na Twitterze eksperci Polskiego Instytutu Ekonomicznego. – Ważnym czynnikiem dla kolejnych decyzji RPP będzie zagrożenie recesją w głównych gospodarkach UE – dodają.

Z kolei analitycy Ebury zakładają, że kolejne miesiące przyniosą kontynuację podwyżek stóp procentowych w Polsce, a stopy w perspektywie kilku miesięcy wzrosną do ok. 7 proc. – W naszej ocenie decydenci w coraz większym stopniu powinni jednak przenosić uwagę na aktywność gospodarczą, co oznacza, że tempo wzrostu stóp procentowych może być niższe niż w ostatnich miesiącach. Dużo zależeć będzie od napływających danych pokazujących skalę spowolnienia gospodarczego – wyjaśniają.

Podobnego zdania jest Maciej Pieczkowski, dyrektor generalny Oddziału Inbank w Polsce, który wskazuje, że spadająca dynamika inflacji, w połączeniu z osłabieniem koniunktury gospodarczej, którego pierwsze sygnały już widać, "może wkrótce skłonić Radę Polityki Pieniężnej do zakończenia cyklu zaostrzania swego nastawienia".

– Jednak zanim to nastąpi, możliwy jest wzrost podstawowej stopy procentowej nawet w okolice 8 proc. To oczywiście pociągnie za sobą podwyższenie przez banki oprocentowania lokat, co pozwoli na częściowe złagodzenie inflacyjnej erozji oszczędności. Na lokaty trafia coraz większy strumień pieniędzy. Według danych NBP w kwietniu ich saldo zwiększyło się o prawie 9,5 mld zł – dodaje.

– Efekt jest bardzo silny, ponieważ jest połączony z działającą od kwietnia rekomendacją KNF, dotyczącą sposobu wyliczania zdolności kredytowej. Ktoś, kto w październiku 2021 r. mógł liczyć na 300 tys. zł kredytu przy okresie spłaty 25 lat, obecnie otrzyma już tylko ok. 175 tys. zł. Po majowej podwyżce stóp ta kwota jeszcze bardziej spadnie – do ok. 164 tys. zł – wyjaśnia Jarosław Sadowski, ekspert Expander.pl.

Ekspert tłumaczy również, że w przypadku kiedy "wnioskodawca posiada dzieci, to kwota będzie jeszcze niższa, ponieważ rekomendacja KNF spowodowała znaczący wzrost przyjmowanych przez banki kosztów utrzymania. Te koszty szczególnie mocno wzrosły dla rodzin z dziećmi."

– Dziś chcę przedstawić nasz plan, który został przedyskutowany z sektorem bankowym, który ma pomóc przejść Polakom przez ten trudny czas podniesionych stóp procentowych – mówił w poniedziałek, 25 kwietnia premier Mateusz Morawiecki podczas 14. Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach.

Pomoc ma być skierowana do rodzin posiadających kredyty hipoteczne w złotych. Funkcjonować będą 4 filary wsparcia dla kredytobiorców:

• 4 miesiące „wakacji kredytowych” – wartość wsparcia to ok. 3 mld zł rocznie (przesunięcie dochodu).
• Pomoc dla kredytobiorców z przejściowymi problemami – wartość wsparcia to 1,4 mld zł w 2022 r. i 2 mld zł w 2023 r.
• Wprowadzenie nowego wskaźnika oprocentowania kredytu w miejsce WIBOR-u od 1 stycznia 2023 r. – wartość wsparcia to ok. 1 mld zł rocznie.
• Dodatkowy mechanizm odporności systemu – Fundusz Pomocy.

– Przede wszystkim proponujemy zawsze znalezienie banku z niższą stałą marżą kredytową – wskazuje Natalia Bihun. – Obecnie znajduje się ona na dużo niższym poziomie względem jesieni zeszłego roku, co powoduje obniżenie łącznego oprocentowania nawet 0,5 p.p., dając na modelowym przykładzie 300 tys. zł oszczędność w wysokości comiesięcznej raty nawet do 106 zł – wylicza.

– W dłuższej perspektywie przekłada się to na spore oszczędności. Innym sposobem może być wydłużenie obecnego okresu kredytowania, np. z 20 lat do 30 lat, który doraźnie obniży wysokość raty kredytowej, jednakże powiększy łączne odsetki kredytowe – dodaje.

Kolejną możliwością jest skorzystanie z wakacji kredytowych, co w wielu przypadkach może być dobrym momentem na podreperowanie domowego budżetu. Do każdego przypadku należy podchodzić indywidualnie, a eksperci zawsze pozostają do dyspozycji kredytobiorców lub osób, które planują zaciągnięcie kredytu.

UOKiK na swojej stronie przygotował krótki poradnik dla kredytobiorców. Wśród narzędzi z których mogą skorzystać kredytobiorcy wymieniono:

• ustawowe wakacje kredytowe,
• nadpłatę kredytu,
• zmianę oprocentowania na stałą stopę procentową,
• negocjowanie marży,
• wydłużenie długości spłaty kredytu.

Jednocześnie Urząd na swojej stronie udostępnił specjalny kalkulator finansowy, dzięki któremu można sprawdzić, jak orientacyjnie będzie się kształtować rata kredytu, gdy zwiększy się jego oprocentowanie. Ponadto można obliczyć, czy w przypadku nadpłaty bardziej korzystne będzie zmniejszenie raty, czy skrócenie okresu kredytowania. Kalkulator znajduje na stronie finanse.uokik.gov.pl.

Rada Polityki Pieniężnej nieprzerwanie od października 2021 roku przeprowadza serię podwyżek stóp procentowych. Ich poziom na dzień 08.06.2022 roku kształtuje się następująco:

• stopa referencyjna - 6,00% w skali rocznej (poprzednio 5,25%),
• stopa lombardowa - 6,50% w skali rocznej (poprzednio 5,75%),
• stopa depozytowa - 5,50% w skali rocznej (poprzednio 4,75%),
• stopa redyskonta weksli - 6,05% w skali rocznej (poprzednio 5,30%),
• stopa dyskontowa weksli - 6,10% w skali rocznej (poprzednio 5,35%)