Zachowek - komu się należy? W jakiej wysokości przysługuje zachowek? Wyjaśnia Jonasz Kita, radca prawny z kancelarii Lex Projects

Zachowek – komu się należy ?

Czytelnik: Zmarła moja mama, która za życia swój majątek podarowała konkubentowi. Czy mam prawo do zachowku po mamie, mimo iż cały majątek przekazała obcej mi osobie?

Zachowek, jako instytucja prawa spadkowego, ma przede wszystkim na celu ochronę interesów majątkowych najbliższych członków rodziny spadkodawcy, przed krzywdzącym rozporządzeniem przez niego swoim majątkiem. Zapewnia im, niezależnie od woli spadkodawcy, a często nawet wbrew jego woli, roszczenie pieniężne w stosunku do osób na rzecz których spadkodawca rozporządził swoim majątkiem, zarówno za życia, jak i na wypadek śmierci (w testamencie).

Komu przysługuje zachowek ?

Przepisy prawa spadkowego do osób najbliższych spadkodawcy, uprawnionych do zachowku, zaliczają:

• zstępnych spadkodawcy (tzn. dzieci, wnuki, prawnuki itd., jak również przysposobionego i jego dzieci, wnuki, prawnuki itd.);
• rodziców spadkodawcy (na równi z rodzicami traktować należy przysposabiającego oraz jego małżonka);
• małżonka spadkodawcy,

o ile osoby te byłyby powołane do dziedziczenia z mocy ustawy, co oznacza, iż należy wziąć pod uwagę ustawową kolejność dziedziczenia. Tytułem przykładu wskazać należy, że rodzice nabywają roszczenie o zachowek tylko wówczas, gdy spadkodawca nie pozostawił zstępnych.

Komu nie przysługuje zachowek?

Zachowek nie przysługuje osobom, które nie zostały zaliczone do kręgu osób najbliższych uprawionych do zachowku (np. rodzeństwu), a także osobom uprawionym, które odrzuciły spadek lub zrzekły się dziedziczenia po danym spadkodawcy, zostały przez spadkodawcę wydziedziczone lub też uznane za niegodne dziedziczenia.

W jakiej wysokości przysługuje zachowek?

Zachowek przysługuje w wysokości połowy wartości udziału spadkowego, który przypadałby uprawionemu przy dziedziczeniu ustawowym, chyba że uprawiony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - w takim przypadku ma prawo do dwóch trzecich wartości udziału spadkowego.

Odpowiadając na Pana pytanie, stwierdzić należy, iż może Pan dochodzić zachowku z majątku, który Pana mama podarowała za życia swojemu konkubentowi, gdyż roszczenia z tytułu zachowku można skierować zarówno do majątku, który posiadał spadkodawca w chwili śmierci oraz do majątku, który darował za życia innych osobom.