Chrzanowski orzeł. Pomnik Zwycięstwa i Wolności z Placu Tysiąclecia ma już ponad 50 lat. Archiwalne zdjęcia

O pomniku i historii jego powstania w książce "Miejsca pamięci na terenie Miasta i Gminy Chrzanów" napisali Józef Adamczyk i Zbigniew Mazur. Przypomina o tym Cyfrowe Archiwum Ziemi Chrzanowskiej.

„Idea powstania placu Tysiąclecia lub 1000-lecia i budowy w jego centralnej części pomnika jako nowej dominanty miasta sięga 1966 r. W tym też roku powstał Społeczny Komitet Budowy Pomnika Zwycięstwa i Wolności. Liczył on 49 osób wraz z przewodniczącym, a zarazem I sekretarzem Komitetu Powiatowego PZPR, Kazimierzem Barwaczem, który był zarazem inicjatorem powstania pomnika. Celem Komitetu była popularyzacja idei budowy pomnika jaką było upamiętnienie bohaterów ziemi chrzanowskiej, którzy zginęli w walce z hitlerowskim najeźdźcą i zbiórka pieniędzy na jego powstanie. Zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego i decyzją władz z 1969 r. o lokalizacji nowoczesnego placu po północnej stronie historycznego centrum Chrzanowa, miejsce po wyburzeniu niektórych, starych budynków od strony zachodniej placu, miało służyć jako »reprezentacyjny plac defilad i zebrań«".

Plac został wybudowany w latach 1970-71. Na ogłoszony konkurs na projekt pomnika wpłynęło sześć prac. Wybrany do realizacji został projekt
"Wymarsz partyzantów" dwóch krzeszowiczan: Mariana Konarskiego i architekta Stanisława Filipowskiego. Co ciekawe, w konkursie zajął on dopiero trzecie miejsce. O jego wyborze zdecydowali w ankiecie mieszkańcy. Jakoś nie przypadł im do gustu zwycięski projekt "Czerwony sztandar".

Pomnik przedstawiający orła w locie został wykuty z dwumilimetrowej miedzianej blachy i zmontowany w Zakładach Metalurgicznych w Trzebini. Na podstawie cokołu została umieszczona tablica z napisem: "Pomnik Zwycięstwa i Wolności – 1971" połączona z metalowym, stylizowanym krzyżem Virtuti Militari. Cokół wykonany został z dolomitu libiąskiego. Są na nim płaskorzeźby przedstawiające postaci: partyzantów, żołnierzy m.in. z pepeszą, kobiety, górnika, hutnika i rolnika.

Odsłonięcia pomnika wraz z oddaniem do użytkowania placu Tysiąclecia odbyło się 5 września 1971 r. Jak wówczas informował Dziennik Polski po uroczystości udział wzięło 30 tysięcy mieszkańców ziemi chrzanowskiej, co może być trochę przesadzoną liczbą. W cokół wmurowano urnę z ziemią zebraną z 34 miejsc straceń i pamięci narodowej w powiecie chrzanowskim.

Wystawa insygniów koronacyjnych Korony Królestwa Polskiego w Chrzanowie